Wat is cultuur?

Wat bedoelen we met cultuur? Dat hangt af van hoe breed je definitie van cultuur is. Van breed tot smal:

sociologisch           antropologisch            zelfrefectie            beschaving

In Cultuur in de spiegel worden deze vier definities mooi uitgelegd. 

In Cultuur in de spiegel vinden we een handige opsomming van de  verschillende betekenissen van het begrip cultuur. Inzicht in de verschillen tussen deze vier betekenissen maakt meteen al het een en ander duidelijk over de spraakverwarring die ook met betrekking tot ‘cultuureducatie’ optreedt.


Wil je meer weten? Klik dan hier.


Toelichting uit Cultuur in de spiegel 

In de discussies over cultuuronderwijs is het niet altijd duidelijk of de antropologische, dan wel de omschrijving van cultuur als culturele zelfreflectie wordt gebruikt. Hebben we het over ‘cultuur-in-ruime- zin’ (menselijke cultuur), of over ‘cultuur-in-beperkte-zin’ (cultuur als zelfreflectie)? Wanneer het over kunst- en erfgoededucatie gaat ligt het voor de hand dat cultuur als culturele zelfreflectie wordt begrepen, maar de publieke media horen toch eerder thuis onder het ruime antropologische cultuurbegrip. Als we wat preciezer kijken komen de ruime, noch de beperkte omschrijving overeen met de betekenis van het begrip cultuur zoals dat in verband met cultuureducatie gebruikt lijkt te worden. Het antropologische cultuurbegrip is veel en veel ruimer – het omvat immers alles wat mensen maken en doen –, terwijl cultuur als culturele zelf verband met cultuureducatie gehanteerd wordt: cultuur als culturele zelfreflectie omvat namelijk niet alleen kunsten (en literatuur), maar ook bijvoorbeeld geschiedschrijving en filosofie. Het sociologische en het elitaire cultuurbegrip spelen in de discussie nauwelijks een rol, maar zijn daarom niet minder interessant: is cultuur dat wat ons onderscheidt van andere dieren? En is het niet zo dat aan cultuur nog altijd een luchtje hangt van ‘elitair’? In deze tekst is het vooral gegaan over ‘cultuur-in-ruime-zin’ (alles wat ons tot mensen maakt), en over ‘cultuur-in-beperkte zin’ (het geheel van activiteiten waarmee we op onszelf reflecteren). Deze twee cultuurbegrippen kunnen heel goed met elkaar in verband worden gebracht – als we de ruime omschrijving van cultuur als ‘alles wat ons tot mensen maakt’ als uitgangspunt kiezen, dan vormt de cultuur als culturele zelfreflectie daar een onderdeel van: het is namelijk dat deel van de cultuur waarin mensen op zichzelf reflecteren – ‘cultuur-over-cultuur’. Het is deze culturele zelfreflectie, de ‘cultuur-over-cultuur’, waar het in het cultuuronderwijs om zou moeten gaan.

   jonomul@me.com 2022